31 mei Waterstofvraag verder in kaart gebracht

Om de klimaatdoelen van 2050 te halen, moeten industrie en bedrijven in Nederland verder verduurzamen. Voor het verduurzamen van de industrie en in een klimaatneutraal energiesysteem speelt duurzame waterstof een belangrijke rol. Daarom werkt HyNetwork (Gasunie) aan de realisatie van het landelijk waterstofnetwerk. Dit netwerk is primair gericht op het verbinden van de vijf grote industriële clusters. Het HyRegions-onderzoek brengt gebieden in kaart waar buiten die vijf clusters mogelijk een vraag naar waterstof ontstaat. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft de resultaten van dit onderzoek gepubliceerd.

In een klimaatneutraal energiesysteem zal waterstof ook in regio’s buiten de grote vijf clusters (Noordzeekanaalgebied, Noord-Nederland, Rotterdam-Moerdijk, Zeeland en Chemelot) een rol spelen. Voor bedrijven die niet direct aangesloten worden op het landelijk waterstofnetwerk en waterstof willen gebruiken, is het nodig dat er duidelijkheid komt over de regionale aansluitmogelijkheden. Dit geeft bedrijven handelingsperspectief over hoe voor hen het competitieve verduurzamingspad eruit kan zien wat als basis dient om investeringsbeslissingen te nemen. Tegelijkertijd geeft dit netbeheerders duidelijkheid waar waterstof in het integrale energiesysteem een rol gaat spelen, zodat er tijdig aan de passende infrastructuur gewerkt kan worden.

HyRegions

Daarom startte in het najaar van 2023 het ministerie van Economische Zaken en Klimaat samen met het Interprovinciaal Overleg HyNetwork en Netbeheer Nederland het HyRegions-onderzoek. Dit onderzoek is een verkenning naar de voorwaarden en potentiële locaties voor regionale waterstof-infrastructuur tot 2035. Ook is er gekeken naar de rollen in de markt (ordeningsprincipes): wie doet wat in de aanleg en beheer van de benodigde infrastructuur? Het HyRegions onderzoekt waar in Nederland, buiten de vijf industrie clusters, een vraag naar waterstof kan ontstaan. Dit is gebaseerd op het huidige gebruik van aardgas en warmte van bedrijven in het zogenoemde Zesde Cluster. Het onderzoek laat ook zien waar deze vraag zich mogelijk gaat concentreren zodat regionale waterstof infrastructuur aangelegd kan worden voor meerdere gebruikers. Het aantal gebieden waar dit potentieel ontstaat is beperkt.

Hoe groot de rol van waterstof regionaal precies gaat zijn, is van verschillende factoren afhankelijk. Op basis van de genoemde data-analyse van het bestaande aardgas en warmte-gebruik brengt het HyRegions onderzoek een deel van de kansrijke waterstofgebieden in beeld. Naast deze aanpak zullen uit de pCES’en en gesprekken van netbeheerders met bedrijven aanvullende kansrijke gebieden naar voren komen. Deze worden meegenomen in de energievisies en verduurzamingsscenario’s voor de regio’s. Daarna zal de infrastructuurontwikkeling worden geprioriteerd in de volgende pMIEK’s.

Handelingsperspectief voor regionale industrie

Het onderzoek laat verder zien dat de ontwikkeling van de waterstofmarkt onzekerheden met zich meebrengt. De komende jaren blijft waterstof schaars en zal de prijs relatief hoog zijn. Op termijn zal waterstof een grotere rol in het energiesysteem van de regio kunnen spelen. De doorlooptijden voor de regionale uitrol van waterstofinfrastructuur kunnen oplopen tot 7 jaar. Het is belangrijk om bedrijven tijdig handelingsperspectief te geven en daarmee de klimaatdoelstellingen binnen bereik te houden. De netbeheerders vragen daarom dat er de komende tijd vanuit de Rijksoverheid duidelijkheid komt over welke partij welke rol gaat vervullen in de regionale uitrol van waterstof en onder welke voorwaarden.

Vervolgstappen

De gezamenlijke netbeheerders pleiten voor een duidelijke aanpak voor de regionale uitrol van waterstofinfrastructuur. In eerste instantie om te komen tot kaders ten aanzien van de marktordening. Welke partijen spelen een rol, wat zijn de rollen, taken en verantwoordelijkheden van de netbeheerders? Hoe worden kosten verdeeld? Het beleid moet daarnaast toezien op de financiële randvoorwaarden die nodig zijn om investeringen met risico’s, maar met maatschappelijke meerwaarde, toch van de grond te krijgen. Ook pleiten ze voor het ontwikkelen van criteria voor regionale netwerkontwikkeling, uitgaande van een logische structuur en opbouw van landelijk netwerk, regionaal netwerk en lokaal distributienetwerk.

Daarin zien de regionale netbeheerders zichzelf als de logische partijen voor de ontsluiting van waterstof middels distributienetten, gezien hun kennis van het integrale energiesysteem, de ervaring met het ontwikkelen, beheren en onderhouden van gasdistributienetwerken én de benodigde vakkrachten om deze te realiseren.

Als eerste vervolgstap gaan de regionale netbeheerders samen met HyNetwork enkele potentiële waterstofgebieden verder uitwerken. Het doel hiervan is om een beter beeld te krijgen van het soort infrastructuur dat in deze regio’s nodig is. Hierbij wordt gekeken naar klantwensen (zoals druk, capaciteit, kwaliteit) en technische mogelijkheden om zo tot een optimaal ontwerp te komen, zowel van infrastructuur als de marktordening en gewenste ondersteuning van de overheid.  Dit zijn belangrijke eerste stappen voor de ontwikkeling van regionale waterstofnetwerken.

Bron en foto: Netbeheer Nederland